بررسی نام‌گذاری مضامین دفاع مقدس بر‏مبنای نظریۀ نظام­مند نقشی هلیدی در اشعار قیصر امین‌پور

  بررسی نام‌گذاری مضامین دفاع مقدس بر‏مبنای نظریۀ نظام­مند نقشی هلیدی در اشعار قیصر امین‌پور     نسرین فقیه ملک‏مرزبان [1]   پروانه محبی‏تبار [2]   تاریخ دریافت: 20/12/89   تاریخ تصویب: 18/10/90     چکیده   بر‏اساس نظریۀ هلیدی [3] (1994)، نام‌گذاری مضامین و انتخاب واژگان، عاملی تعیین‌کنند‌ه در شکل‏گیری فرانقش اندیشگانی زبان به‏شمار می‏رود. در پژوهش حاضر، نام‌گذاری مضامین دفاع مقدس را در شعر‏های قیصر امین‌پور بررسی کرده‏ایم؛ بدین منظور، نام‌گذاری مضامین دفاع مقدس را از شعر‏های این شاعر استخراج کرده و آن‏ها را در دو بخش سال‌های دفاع مقدس و سال‌های بعد‏از دفاع مقدس، به‏صورت جداگانه و در دو حوزۀ معنایی صریح و ضمنی تفکیک کرده‏ایم.   مقایسۀ نتایج به‏دست‌آمده نشان می‏دهد که در شعر‏های آغازین، نام‌گذاری مضامین، با انتخاب‌هایی صریح آغاز شده است؛ ولی پس‏از آن، کم‏کم، انتخاب‌هایی ضمنی مطرح شده است. این گزینش‌های ضمنی در آغاز، با انتخاب‌هایی از فرهنگ سنتی و ادبی صورت گرفته و کم‏کم در سال‌های میانی دفاع مقدس، به انتخاب واژگانی از مسائل اجتماعی رسیده است. در سال‌های پایانی دفاع مقدس، توجه به جنبه‌های عرفانی، بیشتر نمود یافته است. در شعر‏های بعد‏از دفاع مقدس، نام‌گذاری‌ها با نوعی نگاه عرفانی- فلسفی همراه بوده و نام‌گذاری مضامین، بسیار انتزاعی‌تر شده است.     واژه‏های کلیدی: تحلیل گفتمان، هلیدی، نام‌گذاری، شعر دفاع مقدس، قیصر امین‌پور.     1. استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا (س) [email protected]   2. کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه الزهرا (س) [email protected]   [3] . M. A. K. Halliday